Kasztany jadalne

Obecne były w polskiej kuchni od kilku wieków, jednak – jak wiele innych produktów – one również zniknęły ze sklepów na dobre kilkadziesiąt chudych lat, ponieważ nie były artykułem pierwszej potrzeby, a jedynie mogły urozmaicać jadłospis, co wydawało się ekstrawagancją. W dawnych wiekach na pańskich stołach pojawiały się nadziewane kasztanami mięsiwa i wymyślne desery. Na ulicach miast jeszcze przed ostatnią wojną pojawiały się czasem piecyki do pieczenia kasztanów, jakie oglądamy dziś w miastach południowej Europy, gdzie rosną drzewa kasztana jadalnego. Gorące pieczone kasztany to wspaniale pachnący przysmak do zjadania od razu, na ulicy.

Z kasztanów jadalnych przygotowuje się kremy, konfitury, desery oraz nadzienia do mięs. Jest to bardzo kaloryczny owoc, zawierający przy tym sporo potasu, witaminy B i C.

Kasztany kupujemy najczęściej w formie dojrzałych owoców kształtem i barwą przypominających jesienne owoce kasztanowców rosnących w naszym klimacie (trzeba wówczas upiec je w piekarniku albo ugotować) lub w puszkach, gotowe do użytku, a także suszone (wymagają namoczenia) lub glazurowane, w cukrze – do chrupania jako „przegryzka”.

***

Purée kasztanowe do pieczonego mięsa
(6 porcji)

1 puszka kasztanów, 1 duży seler lub dwa mniejsze, 1 szklanka rosołu warzywnego z kostki, 1 nieduży liść laurowy, 2 łyżki posiekanego drobnego szczypiorku, 2 łyżki śmietany, sól, pieprz, 1 łyżka masła
 
Odsączyć kasztany z zalewy. Zagotować rosół z liściem laurowym, dodać kasztany i gotować je 4-5 minut, po czym wyjąć łyżką durszlakową. W tym samym wywarze ugotować pokrojonego na drobne kawałki selera. Kiedy seler będzie miękki, wywar odlać, ale pozostawić do ewentualnego dalszego użytku. Liść laurowy usunąć. Kasztany i selera zmiksować ręcznym mikserem. W rondlu rozpuścić masło, dodać purée i w miarę potrzeby śmietanę, doprawić pieprzem i solą. Kiedy purée nieco się zagęści, posypać wierzch siekanym szczypiorem. Podawać albo jako danie wegetariańskie, albo jako dodatek do pieczeni wieprzowej lub innych mięs.

***

Kapusta faszerowana kasztanami i mięsem
(8-10 porcji)

1 główka ładnej kapusty włoskiej, 1/2 kg kasztanów jadalnych (75 dag kasztanów w łupinie), 20 dag mielonej wieprzowiny, 1 cebula, 2 łodygi selera naciowego, sól, pieprz, 1 łyżka posiekanej zielonej pietruszki, 2 jaja, 2 kajzerki, 2 łyżki masła
na sos: 1 puszka krojonych pomidorów, 1 cebula, 1 ząbek czosnku, 10 dag pieczarek, 2 łyżki oliwy z oliwek, 1 liść laurowy i 2 gałązki tymianku, sól, pieprz, cukier do smaku

 
Oderwać z kapusty 8-10 najładniejszych i największych liści, wrzucić do wrzącej wody na 4 minuty, aby stały się elastyczne; 5-6 mniejszych liści także oderwać, sparzyć, odcedzić i posiekać. Przygotować farsz: kasztany zagotować, odcedzić, jeszcze bardzo ciepłe obrać z łupin, po czym obrane gotować 30 minut. Ugotowane kasztany odcedzić i niezbyt drobno posiekać. Na dużej patelni rozgrzać olej lub oliwę i poddusić posiekaną drobno cebulę, dodać mielone mięso i posiekane liście kapusty. Chwilę smażyć, zdjąć z ognia, dodać siekane kasztany, pokruszone dokładnie bułki, jajka, sól, pieprz, cukier do smaku. Wymieszać farsz bardzo dokładnie. Na kapuściane liście nakładać po porcji farszu i zwijać tak, aby w czasie gotowania farsz nie „wybiegał”. Ułożyć w garnku na warstwie pozostałych liści kapuścianych ułożonych na dnie. Wlać około 2 szklanek wody z solą i gotować godzinę na bardzo małym ogniu, aby danie się nie przypaliło. Przygotować sos: na patelni zeszklić na oleju drobno posiekaną cebulę, dodać czosnek, tymianek, liść laurowy i pomidory z puszki. Gotować mieszając około 10 minut. Na osobnej patelni podsmażyć pokrojone w plasterki pieczarki, dodać do nich sos pomidorowy i wszystko razem podgrzewać, aż sos nieco się zagęści. Wyjąć tymianek i liść laurowy, doprawić sos solą, cukrem i pieprzem, zagotować. Faszerowaną kapustę wyjąć na półmisek, polać obficie sosem i podawać z ziemniakami.

***

Indyk z kasztanowym nadzieniem
(8-10 porcji)

1 indyk wagi około 4-5 kg, 1/2 kg kasztanów, 3 łyżki masła, 3 jajka, 3 łyżki tartej bułki, 1 łyżeczka cukru, 1/2 szklanki obranych ze skórki i posiekanych migdałów, 1/2 szklanki śmietany 18 proc., 1 łyżka rumu lub innego mocnego alkoholu, sól, 1 łyżeczka startej gałki muszkatołowej, 2 łyżki masła, sól
 
Indyka sprawić i posolić. Kasztany ugotować (około 50 minut) i jeszcze ciepłe obrać ze skórek, po czym ostudzić i zmielić w maszynce. Masło utrzeć na pianę, dodać cukier, przyprawy i żółtka, dodać zmielone kasztany, śmietanę oraz alkohol, dokładnie wymieszać. Ubić sztywną pianę i wymieszać z masą kasztanową, dodając po trochu tartą bułkę i posiekane migdały. Masą napełnić podgardle indyka, podnosząc skórkę rozprowadzić ją pod skórką na całą górną część tuszki, dokładnie pozaszywać otwory, po czym piec indyka na wolnym ogniu co najmniej 4 godziny. Po upieczeniu pokroić tuszkę i dodać do każdej porcji po trochu nadzienia.

***

Kasztanowa legumina
(6-8 porcji)

1 kg kasztanów, 3 łyżki cukru, 2 szklanki schłodzonej kremowej śmietanki, 6 łyżek cukru

Kasztany ugotować (50 minut) w wodzie, obrać jeszcze ciepłe z obu skórek, zmielić w maszynce do mięsa, po czym przetrzeć przez rzadkie sito. Dodać 3 łyżki cukru. Ubić śmietankę, a kiedy zacznie się pienić, dodawać po trochu cukier. Na półmisku ułożyć kasztanowe purée, a wokół ubitą sztywną śmietanę.