W oliwie po same uszy

Oliwa z oliwek już od czasów starożytnych, czyli od co najmniej 5000 lat, stanowi podstawowy składnik diety mieszkańców krajów Basenu Morza Śródziemnego. Głównym jej producentem w tamtych czasach była Grecja. Grecy z czasem rozprzestrzenili uprawy drzewek oliwnych we Włoszech, a mieszkańcy Włoch w Prowansji i na Półwyspie Iberyjskim.
Ze względu na wysoką zawartość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, obecność licznych związków chemicznych ważnych z biologicznego punktu widzenia dla organizmu człowieka oraz wyjątkowy smak wyróżniający oliwę z oliwek od wszystkich innych olejów roślinnych, drzewa oliwne zaczęto uprawiać także w innych częściach świata. Rosną więc gaje oliwne w Stanach Zjednoczonych (Kalifornia), w Meksyku, Chile, Argentynie, Peru,  Maroko, Tunezji, Syrii, Libanie, Iraku, w Australii (zachodnia i południowa część kontynentu) czy Nowej Zelandii (zarówno na północy jak i na południu kraju) .
Wiele jest rodzajów oliwy. Oto najważniejsze z nich:
Dziewicza oliwa z oliwek (virgin olive oil) ? to oliwa otrzymana wyłącznie z zastosowaniem mechanicznych lub innych środków fizycznych, w warunkach nieprowadzących do zmian w oliwie, która nie została poddana innej obróbce niż płukanie, dekantacja, odwirowanie lub filtrowanie
 Oliwa rafinowana (refined olive oil) ? to oliwa otrzymana w procesie rafinacji oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia.
Oliwa z wytłoczyn (olive pomace oil) ? to oliwa uzyskana w wyniku ekstrakcji z wytłoczyn oliwnych za pomocą rozpuszczalników lub środków fizycznych, z wyłączeniem oleju uzyskanego w drodze powtórnej estryfikacji oraz mieszanek z innymi olejami.

Nie wszystkie oliwy z oliwek w smaku i zapachu są jednakowe. Podobnie jak w przypadku win, oliwy z oliwek charakteryzują się różnorodnością smaków i aromatów. Uzależnione jest to m.in. od gatunku oliwek, regionu geograficznego uprawy drzew, metody jej wydobywania i sposobu przechowywania  Jednakże w głównej mierze jej walory smakowe zależą od odmiany i dojrzałości oliwek użytych do produkcji. Najbardziej łagodną oliwę produkuje się z oliwek najbardziej dojrzałych, pochodzących z końcowej fazy zbiorów, natomiast najostrzejszą, gorzką ? z tych najwcześniej zebranych. Do innych określeń wyróżników smakowych, mniej oficjalnych, ale często podawanych przez producentów na etykiecie należą :
? jabłkowy ? smak przypominający dojrzałe jabłko bądź skórkę zielonego, niedojrzałego owocu,

? ?migdałowy ? mocny smak, który jest charakterystyczny dla świeżych migdałów, często błędnie mylony ze smakiem zjełczałym,

?  smak trawy ? smak niektórych oliw przypomina świeżo skoszoną trawę,

? smak zielonych liści ? smak oliwy wytworzonej jedynie z niedojrzałych oliwek lub z oliwek zmielonych razem z listkami i gałązkami oliwnymi,

? cytrynowy ? delikatny zapach z nutą pieprzu, bardzo rzadko spotykany,

? szczawiowy ? podobny zapach do cytrynowego, ale mniej wyrazisty,

? smak zielonych pomidorów ?przypomina aromat zielonych pomidorów,

? smak słomy ? typowy tylko dla niektórych gatunków oliw,

? słodki ? o słodkim smaku oliwy mówi się, gdy nie jest gorzka lub pikantna.

Warto to wszystko wiedzieć gdy wybiera się na zakupy do specjalistycznego sklepu z oliwami. Te wiadomości zaczerpnąłem z pracy magisterskiej Anny Szałowskiej, absolwentki SGGW i współwłaścicielki gaju oliwnego na Krecie.